Regels van sjoelen
Sjoelen: wie kent dit gezellige ‘oud-Hollandse’ gezelschapsspel niet? Het is een makkelijk en toegankelijk spel om te spelen. Vooral onder ouderen is het nog populair, maar steeds meer kinderen en jongeren worden bij het spel betrokken. Zowel jong als oud kan het spel dan ook gemakkelijk spelen. Je hebt voor dit spel een goede hand-oogcoördinatie nodig, maar er komt ook wel wat strategie bij kijken. Hoe speel je dit spel precies?
Officiële sjoelen regels downloaden →Uitleg over Sjoelen:
)
Geschiedenis van sjoelen
Over het ontstaan van het sjoelen gaan vele verhalen rond. Waarschijnlijk komt het woord ‘sjoelen’ uit het Fries of uit Zeeuws-Vlaanderen. Ook wordt er gedacht aan Engeland. Wat in ieder geval duidelijk is, is dat het spel niet uit zichzelf is ontstaan. Vroeger werden in veel andere spellen ook al vakken en gaten gebruikt. Zo waren er rond 1600 al bakken waar knikkers door de gaten gerold moesten worden.
Volgens één verhaal is het Engelse shuffleboard de voorloper van sjoelen. In een toneelstuk van Shakespeare werd het spel al getoond. Ook hierbij gebruik je schijven. Het werd regelmatig aan dek van houten schepen door zeelui met munten gespeeld. De bedoeling was dat de bemanning de munten zo dicht mogelijk bij een gemarkeerde lijn met vakjes moesten gooien. Bij golfslag hield dat in dat de munten in het water belandden. Daarom zou er toen gekozen zijn voor ronde houten schijven. Volgens het verhaal werd het schuiven ‘sjeulen’ genoemd. Waarschijnlijk komt daar dus ook het woord ‘sjoelen’ vandaan. Als dat verhaal klopt, zou het spel al in de jaren 1600 en 1700 gespeeld worden.
Welke regels zijn er bij sjoelen?
Bij sjoelen zijn een aantal basisregels waar je je aan moet houden. Er is een klein verschil tussen de regels voor recreatief sjoelen en voor professioneel sjoelen. Wil je het spel echt eerlijk houden? Gebruik dan ook de regels voor professioneel sjoelen.
Sjoelbak en schijven
Sjoelen speel je op een houten sjoelbak. Daarbij speel je met 30 bijbehorende schijven. De schijven zijn een klein beetje hol. Dat zorgt ervoor dat de wrijving op de bak afneemt en de stenen goed kunnen glijden.
Waarde van poorten
Aan het einde van de bak zie je vier poorten. Die poorten hebben allemaal een eigen waarde, als je er een steen in weet te mikken. Ze hebben een waarde van 2, 3, 4 en 1. Aan de kant van de werper, zie je een dwarslat. Daar moet je onderdoor sjoelen. Je kunt de lat ook gebruiken om je sjoelstenen per beurt neer te leggen.
Deze enkele waardes worden later in de sjoelbeurt belangrijk, wanneer je enkele stenen bij de totaalscore op mag tellen. Hoe je dat doet, lees je bij het kopje ‘Puntentelling’.
Aantal stenen
Je krijgt bij een beurt alle stenen die in het spel zijn. Dat zijn er 20. Die moet je door de punten van de sjoelbak weten te werpen, om punten te scoren. Het scoren van punten is het belangrijkste onderdeel van dit spel. Strategie komt er ook bij kijken: je wilt het liefst in elk vak apart 7 schijven werpen, om zo een maximale score te behalen.
Puntentelling
De puntentelling is als volgt:
In elk vak 1 schijf: 20 punten
In elk vak 2 schijven: 40 punten
In elk vak 3 schijven: 60 punten
In elk vak 4 schijven: 80 punten
In elk vak 5 schijven: 100 punten
In elk vak 6 schijven: 120 punten
In elk vak 7 schijven: 140 punten
Naast het aantal schijven in elk vak, tel je ook de enkel waardes op bij het totaal aantal punten. Die enkele waardes zijn een enkele steen in de vakken met 2, 3, 4 en 1. Stel dat je in elke poort 4 schijven hebt, plus een extra schijf in het meest linker vakje. Dan tel je 80 punten op bij de 2 punten die in de meest linker buitenkant ligt. Je hebt dan 82 punten gescoord.
Regels bij professionele wedstrijden
Sjoelen wordt ook gedaan in competitieverband. Er zijn dus ook professionele wedstrijden, waarbij professionele regels gelden. Je kunt zelf bepalen of je deze regels wilt hanteren of niet. Voor professionals gelden deze regels:
Schijven die terugketsen tot onder de dwarsbalk mag je niet opnieuw gebruiken in een volgende beurt;
Als een steen (half) op een andere steen komt te liggen mag de speler deze niet meer gebruiken. De andere spelers halen de steen weg;
Schijven die buiten de bak raken zijn ‘buiten spel’ en mag je niet inzetten in een volgende ronde;
Bij professioneel spelen stap je de stenen niet op de dwarsbalk. Dit voorkomt dat de stenen per ongeluk omvallen bij een beurt. Officieel zijn deze gevallen stenen dan niet meer opnieuw te gooien.
Officiële regels van sjoelen downloaden
Wil je sjoelen volgens de officiële regels? Houd je dan aan de regels voor sjoelen van de Algemene Nederlandse Sjoelbond. Die vind je gemakkelijk online.
Hoe speel je sjoelen?
Sjoelen is een gemakkelijk spel. Iedereen kan het spelen. Zelfs kinderen kunnen eraan meedoen. Door te sjoelen met kinderen kun je ook meteen werken aan de rekenvaardigheid, door hen de punten te laten optellen en noteren.
Deel de stenen uit
Allereerst deel je de stenen uit. Het zijn er dertig. Stapel ze op op de lat, of leg ze gewoon op tafel. Deze 30 sjoelen mag je in de eerste beurt gebruiken om zoveel mogelijk punten te scoren. De stenen die door de poort gaan, laat je liggen. De stenen die niet door te poort gaan, pak je op om nog een keer te gebruiken.
Schuif de stenen over de sjoelbak
Sjoelen houdt in dat je de stenen over de sjoelbak schuift. Daar komt een klein beetje tactiek en coördinatie bij kijken. Want hoe moet je voor de bak staan om de juiste poorten te bereiken? En in welke poort kun je nu nog het best een steen werpen? Je wilt immers zoveel mogelijk punten behalen om de andere spelers te verslaan.
Maak gebruik van je onderbeurten
Elke speler die aan de beurt is, krijgt ook nog drie ‘onderbeurten’. Dat zijn de beurten die je gebruikt om alsnog van al je schijven af te komen. Nadat alle schijven geworpen zijn, pak je de stenen die de poorten niet bereikt hebben, op. Die gebruik je voor je tweede onderbeurt. Blijven er weer een paar over? Dan pak je de stenen weer op en gebruik je die voor de derde onderbeurt. Op die manier krijgt iedereen evenveel kansen, maar kunnen de totaalscores flink verschillen.
Sjoelen winnen
Je wint met sjoelen door zoveel mogelijk punten te scoren. Dat doe je door de 30 stenen door de poorten van de sjoelbak te winnen. Het draait er niet om dat je zoveel mogelijk schijven in één poort gooit, maar dat je een goede verdeling maakt om zoveel mogelijk punten te scoren. Als je namelijk in elk vak 7 schijven krijgt, verdien je veel meer punten dan als je alle 30 stenen in een enkele poort gooit.
Veelgemaakte fouten bij sjoelen
Bij sjoelen kan je niet veel fouten maken, maar sommige fouten komen zeker bij beginners vaak voor. Deze fouten moet je dus proberen te vermijden.
Fixeren op een enkele poort
Beginnende spelers fixeren zich logischerwijs op de vier, omdat dit de hoogste poort is. Alle dertig stenen in een vier willen werpen, is geen goed plan. Je kunt er beter voor zorgen dat je 7 stenen in elke poort krijgt. Dan kun je namelijk de maximale score behalen. Wanneer je je alleen concentreert op een enkele poort, kun je wel een hoge score behalen, maar niet de maximale score. Bovendien valt dat buiten het doel van het spel.
Buiten het spel gooien
Gooi je te hard of niet nauwkeurig genoeg? Dan kan het zijn dat de steen uit de sjoelbak vliegt. Volgens de officiële regels doen deze stenen niet meer meer. Daarom zou je moeten proberen de stenen met liefde en beleid gericht te werpen. Maar werp je niet hard genoeg, dan kan het zijn dat de steen al halverwege tot stilstand komt en nog geen poort bereikt. Dan heb je een beurt verspeeld. Dan moet je deze stenen weer meenemen in de volgende beurten.
Verkeerde puntentelling
Bij sjoelen wordt er gebruik gemaakt van een officiële puntentelling. Die hebben we eerder op deze pagina beschreven. Probeer deze aan te houden, om het spel eerlijk te houden. Er zijn mensen die de puntentelling anders laten verlopen, maar dan kun je niet de maximale score halen en bestaat er verwarring over het spel. Wanneer je de officiële puntentelling gebruikt, kan een ander de puntentelling controleren en bovendien noteren. Zo verloopt het spel voor iedereen eerlijk.
Benodigdheden om te sjoelen
Wat heb je nodig om sjoelen te spelen/uit te oefenen:
Een sjoelbak;
30 sjoelstenen;
Meerdere spelers;
Lange tafel om de bak op te zetten.
Veelgestelde vragen bij sjoelen
Wie is de meest succesvolle sjoeler?
De meeste succesvolle Nederlandse sjoeler is Siem Oostenbrink. Hij heeft al behoorlijk wat nationale titels op zijn naam staan. Hij is ook de eerste speler die in een wedstrijd de perfecte score bij het tienbakken scoorde: 1480 punten. Oftewel: 10x de maximale score van 148. Dat gebeurde op 27 februari 1988.
Hoeveel punten kun je maximaal halen bij sjoelen?
Bij sjoelen kun je maximaal 148 punten behalen. Je kunt bovenop de maximale score ook nog eens 8 punten verdienen, als je de score van 148 punten al in maximaal twee onderbeurten hebt behaald. Je krijgt één keer één schijf terug als je de maximale score hebt behaald in twee onderbeurten.
Waar komt sjoelen vandaan?
Sjoelen komt waarschijnlijk uit Engeland. In de 16e eeuw werd al een vergelijkbaar spel gespeeld op houten schepen. Dat spel heette Shove ha’ penny, of ‘shovel-board’. Het werd in de tijd van Shakespeare veel gespeeld in pubs en kroegen gespeeld.