Regels om kaatsen te spelen
Kaatsen is een balsport waarbij de bal met de platte hand wordt geslagen. Het is van oorsprong een Fries spel en dus een echte Nederlandse sport. Kaatsen wordt altijd in de buitenlucht gespeeld, het liefst op een grasveld. Al is het van origine een oer Hollandse sport, het wordt ook in andere landen beoefend onder verschillende namen. Kaatsen wordt in de meeste gevallen met 2 teams van 3 spelers gespeeld. Het ene team verzorgt de opslag en het andere team de retourslag. Beide teams kunnen punten scoren, maakt niet uit of ze de opslag of de retourslag verzorgen. Het doel van de sport is om de bal zo te slaan dat het andere team niet in staat is om de bal reglementair terug te slaan. Ben je benieuwd naar de regels en de geschiedenis van kaatsen? Op deze pagina lees je alles over deze Friese sport!
Officiële kaatsen regels downloaden →Uitleg over kaatsen:
)
Geschiedenis van kaatsen
De oorsprong van het kaatsen ligt niet in Nederland, maar in Noord-Frankrijk. In de 12e eeuw ontstond in de kloosterhoven een sport die jeu de paume werd genoemd. Deze sport leek erg op het Nederlandse kaatsen. Het begon op de binnenplaats van een Noord-Frans klooster. De ene speler gooide de bal op via het schuin aflopende dak van de kloostergang naar een andere speler, die de bal dan terug sloeg of terug gooide. De speler die aan opslag was probeerde vervolgens de bal zo door de opening van de galerij achter zijn tegenspeler te slaan dat hij hem niet meer kon raken. In de 13e eeuw werd jeu de paume ook populair buiten de muren van de kloosters. Het breidde zich al snel uit over heel West-Europa, waar men naar geschikte schuine daken of luifels om de sport mee te spelen. In Engeland werd de sport rond het jaar 1400 ‘tennis’ genoemd. In de loop van de 13e eeuw werd kaatsen verboden in de kloosters, maar de adel ging er mee door in hun kastelen en hoven. In de 15e en 16e eeuw werd de sport ook op andere plekken verboden, aangezien deze zo immens populair was geworden dat mensen er overlast van ondervonden. In die tijd was het kaatsen ook een volkssport geworden. Aan het begin van de 16e eeuw bedachten fanatieke spelers om hun handen met handschoenen te beschermen tijdens het kaatsen. Ook gingen ze in sommige gevallen een slaghout gebruiken in plaats van de bal met hun handpalm te slaan.
In Nederland ontstond het Friese kaatsen in het jaar 1897. In hetzelfde jaar werd ook de kaatsbond opgericht, die het reglement voor de sport opstelde. De Friese variant wordt gespeeld met twee teams van drie spelers op een grasveld. Onder de naam Pelota is het kaatsen meerdere keren op de Olympische Spelen te zien geweest.
Welke regels zijn er bij kaatsen?
Het team en spelverloop
Een team bij kaatsen bestaat in de meeste gevallen uit drie spelers. Binnen een team, ook wel ‘partuur’ genoemd bij kaatsen, heeft iedere speler een eigen taak. Er zijn serveerders en retourneerders, dus spelers die moeten opslaan en spelers die terug moeten slaan. Degene die opslaat, brengt de bal in het spel. Hij of zij slaat de kaatsbal onderhands over een afstand van zo’n 30 meter naar een slagvak, ook wel perk genoemd, van 19 bij 5 meter. In dat perk staan twee uitslagers van de tegenpartij, die weer proberen de bal zo ver mogelijk terug te slaan. Wordt de bal in een keer over het veld geslagen, dan wint de slagpartij meteen die slag. Dit lukt echter lang niet altijd, want de bal kan door de opslagpartij tegen worden gehouden. Op de plek waar de bal tot stilstand komt wordt een blokje neergezet, ook wel de ‘kaats’ genoemd. Dit betekent dat het om een onbesliste slag gaat. Zijn er twee kaatsen ontstaan op het veld of is er één kaats ontstaan bij een bepaalde stand, dan wisselen de teams van positie. Het team dat nu uit moet slaan, moet proberen de bal verder te slaan dan hun tegenstanders deden. Ze moeten dus de kaats voorbij zien te slaan. De opslagpartij wil dit natuurlijk voorkomen, bijvoorbeeld door een lastige bal te geven of door een uitgeslagen bal tegen te houden. Als de teams om de beide kaatsen gestreden hebben, gaat het spel terug naar de beginsituatie en worden er nieuwe kaatsen geslagen.
Puntentelling
De puntentelling bij kaatsen lijkt enigszins op die van tennis, wat dan ook de reden was dat de sport vroeger in Engeland ‘tennis’ werd genoemd. Er wordt per twee punten geteld, dus 2-4-6 eerst. Het team dat als eerste zes punten heeft verdiend, wint. Een verschil met tennis is wel het ontbreken van ‘voordeel’ bij een stand van 6-6. Dit maakt deze stand bij kaatsen dan ook extra spannend.
Wedstrijden en wedstrijdvormen
De Koninklijke Nederlandse Kaatsbond (KNKB) organiseert in het zomerseizoen wedstrijden voor alle categorieën. Dit zijn er in totaal zo’n 600 en de wedstrijden vinden wekelijks plaats. Vooral de Nederlandse Kampioenschappen voor afgevaardigde parturen van verenigingen zijn erg populair. Ook federaties organiseren regelmatig wedstrijden in het kaatsen. Ook zijn er nog verenigingen, die af en toe wedstrijden organiseren voor leden. In de top bij de heren en dames in Nederland zijn de meeste wedstrijden vrije formatiewedstrijden.
Officiële regels van kaatsen downloaden
Ben je benieuwd naar de officiële regels van de sport kaatsen? Hier kun je het complete reglement voor deze sport downloaden!
Hoe speel je kaatsen?
Wil jij zelf graag de Friese variant van kaatsen gaan beoefenen? Maak je maar geen zorgen, je hoeft niet per se in of nabij Friesland te wonen om dit te kunnen doen. We moeten wel zeggen dat de meeste verenigingen wel echt in het Noorden van het land zitten, maar ook in andere delen van Nederland is het mogelijk om kaatsen te beoefenen. Ook in Brabant en Limburg vind je enkele kaatsverenigingen. In principe is het ook mogelijk om de sport recreatief te beoefenen, bijvoorbeeld op campings. Wil jij graag aan de slag met kaatsen maar weet je niet zo goed waar je moet beginnen? Hieronder geven we je een aantal tips!
Bestudeer de sport, leer de regels kennen
Voordat je echt aan de slag gaat met het spelen van kaatsen, is het handig als je de regels van de sport goed kent en op de hoogte bent van het spelverloop. Dit zorgt ervoor dat je veel sneller mee kunt met je teamgenoten als je de sport echt in de praktijk gaat spelen.
Officiële regels downloaden →Neem lessen
Als je de regels van kaatsen een beetje in je hoofd hebt, kun je beginnen met les nemen in het kaatsen. Op de website van de KNKB vind je een overzicht van alle verenigingen en andere sportfaciliteiten waar je les kunt volgen in deze sport. Je kunt hier ook speciale leskaarten kopen.
Sluit je aan bij een team
Wil je uiteindelijk echt wedstrijden gaan spelen in het kaatsen? Dan is het handig als jij je aansluit bij een team. Uiteindelijk kun je ook meedoen aan individuele wedstrijden, maar we raden je aan eerst ervaring op te doen met teamwedstrijden. Dit is een makkelijkere manier om beter te worden in de sport en je eigen technieken te vinden. Als je merkt dat je genoeg ervaring en vaardigheden hebt, kun je ook individueel deel gaan nemen aan wedstrijden.
Benodigdheden voor kaatsen
Wat heb je nodig om kaatsen te spelen:
Handschoenen
Kaatsbal
Grasveld
Slaghout
Duidelijke lijnen die het veld markeren
Veelgestelde vragen bij kaatsen
Is kaatsen een Friese sport?
Kaatsen is één van de oudste balsporten. De sport is ontstaan in Frankrijk, maar is erg populair in Friesland. Daarom is er een speciale Friese variant van de sport ontstaan.
Hoe moet je kaatsen?
Bij kaatsen spelen twee teams van drie spelers tegen elkaar. Het ene team slaat de bal op en het andere team moet deze terugslaan. Het doel van het spel is om de bal zo te slaan dat de tegenstander deze niet reglementair terug kan slaan.
Wat heb je nodig om te kaatsen?
Een kaatsbal, speciale kaatshandschoenen, eventueel een slaghout en natuurlijk een geschikt speelveld.